Asthanga Yoga: Verken deze Practice & Filosofie!

Ashtanga Yoga is een yogasoort die diepgeworteld is in de rijke tradities van India. Ashtanga Yoga betekent letterlijk "de acht ledematen van yoga" wat verwijst naar de acht aspecten die het praktische én filosofische fundament vormen van deze dynamische yogastijl.  

De geschiedenis: van Patanjali tot Sharath Jois

Hoewel de exacte oorsprong moeilijk te traceren is, wordt Ashtanga Yoga vaak toegeschreven aan de legendarische yogi Patanjali, die de Yoga Sutra’s heeft opgesteld als instructie voor yogabeoefening en spirituele groei. In deze eeuwenoude tekst worden de acht ‘ledematen’ uitgebreid behandeld. Ze vormen de kern van Ashtanga Yoga en bieden een praktische leidraad op het pad naar zelfrealisatie en innerlijke vrede.

Kenmerkend voor Ashtanga Yoga is het doorgeven van de traditie van leraar op leerling. Zo was Sri Tirumalai Srinvasa Tattacharya de leraar van Tirumalai Krishnamacharya en hij weer de leraar (of 'guru') van Sri K. Pattabhi Jois, die wordt beschouwd als de grondlegger van de moderne Ashtanga Yoga zoals wij het kennen.

In 1948 richtte Jois zijn Ashtanga Yoga Research Institute op, van waaruit hij talloze studenten onderwees in het systeem van Ashtanga Yoga. Na het succesvol voltooien van een intensieve studieperiode aan het AYRI ontvingen studenten de Autorisatie en de opdracht van Jois om de kennis van Ashtanga Yoga verder te verspreiden in de wereld; sinds de 60-er jaren ook steeds meer in het Westen.  

Nadat Patthabi Jois overleed in 2009 werd de linage overgedragen aan zijn kleinzoon R. Sharath Jois, die momenteel Ashtanga Yoga onderwijst aan het K. Pattabhi Jois Ashtanga Yoga Institute (KPJAYI) in Mysore. De huidige lesmethode staat bekend als "Mysore-stijl", vernoemd naar de stad waar het oorspronkelijk wordt onderwezen. Ashtanga Vinyasa Yoga heeft in het Westen geleid tot verschillende spin-off yogastijlen, zoals Poweryoga, Vinyasa flow en Jivamukti.

De populariteit van Ashtanga Yoga

Wat heeft Ashtanga yoga zo populair gemaakt in het westen? Het antwoord is waarschijnlijk te vinden in de veelzijdigheid van deze traditie.  Ashtanga Yoga staat erom bekend dat het heel effectief is om je kracht, flexibiliteit en uithoudingsvermogen op te bouwen, terwijl het tegelijkertijd rust en een heldere geest geeft. Daarnaast is Ashtanga Yoga gefundeerd op een diepe spirituele dimensie, waardoor iedere beoefenaar een dieper begrip van zichzelf en de wereld om hem heen kan ontwikkelen.

De filosofie van Ashtanga Yoga

Een bekende uitspraak van Pattabhi Jois is “Ashtanga Yoga is 99% practice and 1% theory”. En als je de Yoga Sutra’s van Patanjali erop naleest dan ontdek je dat de tekst in dit boek vooral bestaat uit praktische aanwijzingen; aspecten die in praktijk moeten worden beoefend.  De filosofie van Ashtanga Yoga vormt daarmee een onmisbare basis voor de praktijk, en wordt uiteengezet in de acht ‘ledematen’:

1. De Yama’s
   De vijf morele codes die beoefenaars van Ashtanga Yoga volgen.

1. Ahimsa (geweldloosheid)
2. Satya (waarachtigheid)
3. Asteya (niet-stelen)
4. Brahmacharya (kuisheid)
5. Aparigraha (niet-hebzuchtigheid)

2. De Niyama’s
   De vijf persoonlijke disciplines die de beoefenaar helpt zichzelf te zuiveren en ontwikkelen.

1. Saucha: Zuiverheid - Het gaat hierbij om innerlijke en uiterlijke reinheid, zowel fysiek als mentaal.
2. Santosha: Tevredenheid - Het cultiveren van tevredenheid en acceptatie van wat er is, zonder verlangen naar meer.
3. Tapas: Discipline - Het ontwikkelen van zelfdiscipline en vastberadenheid in de beoefening van yoga.
4. Svadhyaya: Zelfstudie - Het bestuderen van heilige teksten, maar ook reflectie op eigen gedachten, emoties en gedrag.
5. Ishvara Pranidhana: Overgave aan het Goddelijke - Het loslaten van ego en vertrouwen op een hogere macht, het erkennen van een spiritueel aspect in het leven.

3. De Asana’s
   Asana betekent lichaamshouding, dit vormt het bekendste aspect van yoga. Het zijn de yoga houdingen die worden uitgevoerd om het lichaam sterker en flexibeler te maken, en om de balans te versterken.
4. Pranayama
   Pranayama betekent “juiste ademhaling’. Dit zijn de ademhalingsoefeningen die worden gebruikt om de levenskracht, prana genaamd, te beheersen en te versterken. Door bewuste ademhalingstechnieken kan men de geest kalmeren en energiekanalen openen.
5. Pratyahara
   Pratyahara verwijst naar de terugtrekking van de zintuigen, waarbij de beoefenaar leert om de aandacht naar binnen te richten en zich los te maken van externe prikkels.
6. Dharana
   Dharana betekent concentratie, waarbij de beoefenaar zich richt op één object of punt van focus, waardoor de geest wordt gestabiliseerd en voorbereid op meditatie.
7. Dhyana
   Dhyana staat voor meditatie, waarbij de beoefenaar een staat van diepe innerlijke rust en helderheid van geest bereikt door voortdurende concentratie en observatie van gedachten en sensaties.
8. Samadhi
   Samadhi is de hoogste staat van bewustzijn en wordt vaak omschreven als verlichting of eenheid. In Samadhi ervaart de beoefenaar een diepe verbondenheid met het universum en een staat van tijdloosheid en volmaakt geluk.

Hoewel Patanjali Ashtanga Yoga vooral opvat als iets van de geest wordt in de studie van Ashtanga Yoga veel nadruk gelegd op het oefenen van de asana’s. Zij worden gezien als de basis voor de ontwikkeling van de andere aspecten.

De Ashtanga Yoga Series

Naast de gestructureerde filosofie van Ashtanga Yoga is er ook een duidelijke structuur aangebracht in de series van yogahoudingen en de manier waarop deze, steeds op dezelfde volgorde worden uitgevoerd. Sommige houdingen worden in deze series aaneengeschakeld door dynamische bewegingen, vinyasa’s genaamd.

De series bestaan uit een vaste reeks begin houdingen, dan een tussenreeks (beginners- intermediate- of advanced sequence ) en tot slot een reeks eind-houdingen ofwel de ‘finishing sequence’.

Iedere nieuwe leerling leert de houdingen van de serie een voor een. Telkens als een houding beheerst wordt komt er een houding bij, totdat de hele serie compleet is.  Vervolgens kan de leerling beginnen met houdingen uit de volgende serie.

De yogahoudingen zijn fysiek behoorlijk inspannend en een hele serie (inclusief de begin- en eindhoudingen) duurt gemiddeld 1.5 uur.

Dit zijn de series van Ashtanga Yoga:

1. Primary Series - Yoga Chikitsa
   Dit betekent “yoga therapie” Deze serie is ontworpen om de interne organen te zuiveren, de ruggengraat te versterken, flexibiliteit te vergroten en het lichaam voor te bereiden op de meer gevorderde series.
2. Intermediate Series - Nadi Shodhana
   Dit betekent ‘ reinigen van energiekanalen”  Nadi Shodhana richt zich op het openen van de subtiele energiekanalen (nadi's) in het lichaam en het balanceren van de energie, d.m.v. meer intensieve houdingen zoals backbends en inverted twists.
3. Advanced Series - Sthira Bhaga
   Dit betekent ‘sterkte en gratie’ Deze serie is bedoeld voor zeer gevorderde beoefenaars en biedt een diepgaande verkenning van de grenzen van het fysieke en het energetische lichaam, evenals een dieper begrip van de spirituele dimensies van yoga. Deze Series is ook weer onderverdeeld in drie verschillende reeksen, A,B en C.

Ashtanga Yoga: iets voor jou?

Heeft het bovenstaande je nieuwsgierigheid gewekt? Dan raden we je aan om eens in praktijk uit te proberen of Ashtanga Yoga bij je past.

Hou hierbij de volgende tips in mind voor de beste ervaring:

1. Kies de juiste docent:
   Asthanga Yoga is een systeem dat van leraar op leerling wordt overgeleverd. Er zijn veel mooie boeken en youtube video’s te vinden, maar het is gewoon het best om deze yoga stijl op de traditionele manier te leren: van een ervaren en gedegen leraar(es).
   De docenten die in Mysore zijn opgeleid door Pattabhi Jois of zijn kleinzoon Sharath zijn officieel door hen geautoriseerd om les te geven. Als je zo'n iemand kunt vinden kun je ervan uitgaan dat je met een van de allerbeste Ashtanga docenten aan de slag zult gaan. Helaas zijn in Nederland & Belgie maar 17 van deze mensen gevestigd. Je kunt ze vinden via deze database: https://sharathyogacentre.com/authorised-teachers-directory/wpbdp_category/
   Mocht je zo iemand niet in je buurt hebben, dan zijn er zeker ook andere goede docenten te vinden. Check wel altijd even of je docent een door Yoga Alliance erkend diploma heeft. Deze opleidingen voldoen ook aan een duidelijke standaard en hoge kwaliteitseisen, zodat je zeker weet dat je goed zit.
2. Luister naar je lichaam: Luister altijd naar de signalen van je lichaam tijdens het beoefenen van Ashtanga Yoga. Respecteer je grenzen en vermijd overbelasting of het forceren van houdingen. Pas de intensiteit van je beoefening aan op basis van hoe je je voelt op een bepaalde dag.
3. Wees consistent: Consistentie is essentieel in Ashtanga Yoga. Probeer regelmatig te oefenen, bij voorkeur op vaste tijden en dagen. Door consistent te zijn, haal je de meeste voordelen uit je practice en ga je het best vooruit. Bovendien kun je deze discipline om met grote regelmaat te oefenen zien als een spirituele practice op zich: en ook daar zul je langzaam steeds beter in worden.
4. Combineer met andere practices: Hoewel Ashtanga Yoga een krachtige en complete practice op zich is, kan het soms waardevol zijn om het te combineren met andere practices zoals Yin Yoga, Meditatie en/of Pranayama. Dit kan helpen om je Ashtanga Yoga practice te versterken en balanceren, en een lifestyle op te bouwen die zowel je lichaam als geest optimaal ondersteunt.

VII. Conclusie

Hopelijk heeft deze blog je een goed beeld gegeven van de geschiedenis en structuur van Ashtanga yoga, en wie weet heeft het je geïnspireerd om deze dynamische yogastijl zelf te gaan onderzoeken.
Al snel zul je de eerste voordelen ervaren: meer balans, kracht en lenigheid, en geleidelijk ook de diepere effecten; meer rust in je hoofd, betere concentratie, en betere connectie met jezelf.

Ashtanga Yoga is immers niet alleen een fysieke oefening, maar ook een levensstijl en een pad naar zelfrealisatie. De beoefening van Ashtanga Yoga kan een diepgaande impact hebben op je leven en je helpen om meer in contact te komen met jezelf, je innerlijke kracht te ontdekken en een gevoel van vrede en vervulling te ervaren. 

Maar mocht je toch nog twijfelen of Ashtanga de beste yogastijl voor jou is, lees dan ook even onze blog over de 12 meest voorkomende yogastijlen.

En zoals altijd is de eerste stap: gewoon beginnen. Een van de bekendste uitspraken van Pattabhi Jois is dan ook: “Practice Practice and all will come.”